هادی قطبی
یکی از موضوعات تربیتی که والدین با آن سروکار دارند، مسئله تربیت دختر و بایدها و نبایدهای دخترداری است. یکی از اولین اقدامات، شناخت والدین نسبت به تفاوت های دختر و پسر است.
تفاوت‌های اساسی میان دختران و پسران
مهمترین تفاوت های بین دختر و پسر را می توان چنین بر شمرد:
- تفاوت در علایق و گرایش‌ها: دختران معمولاً به فعالیت‌های اجتماعی، هنری و زیبایی‌شناسی علاقه بیشتری دارند، در حالی که پسران بیشتر به فعالیت‌های فیزیکی، رقابتی و فنی گرایش دارند.
- تفاوت در سبک یادگیری: دختران معمولاً در مهارت‌های زبانی و حافظه قوی‌تر هستند، در حالی که پسران در مهارت‌های فضایی و مکانیکی عملکرد بهتری دارند. این تفاوت‌ها می‌تواند بر روش‌های آموزشی و تربیتی تأثیر بگذارد.
دشواری تربیت دختر و پسر برای والدین
فرایند تربیت هر دو جنس دارای چالش‌های خاص خود است. در این میان، نقش والدین در دشواری یا سهولت تربیت فرزندان بسیار تعیین‌کننده است. اگر پدر مسئولیت تربیت را بر عهده داشته باشد، درک رفتار هر دو جنس برای او ساده‌تر خواهد بود. اما در صورتی که مادر مسئولیت تربیت را بر عهده داشته باشد، ارتباط و تربیت پسران ممکن است دشوارتر باشد، زیرا پسران به الگوسازی مردانه نیاز دارند.
اصول مهم در تربیت دختران
تربیت دختران، نیازمند رعایت اصولی است که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
- سعه صدر و بردباری
- حسن خلق و روابط عاطفی سالم
- آشنایی با مسائل تربیتی و جنسیتی دخترانه
- درک مقتضیات زیبایی‌شناسی متناسب با زمان
- آشنایی با مسیر رشد روان‌شناختی دختران در مراحل مختلف
- آموزش اصول اعتقادی با زبان قابل فهم
- توجه به هویت‌یابی در نوجوانی
- آماده‌سازی دختران برای نقش‌های اجتماعی آینده
با توجه به اصول پیش گفته، نبایدهای تربیتی دختران نیز روشن می شود. مانند: پرهیز از رفتارهای خشن و دیکتاتوری، بی‌توجهی به زیبایی‌شناسی و عواطف دخترانه، بی‌توجهی به مراحل بلوغ و رشد جنسیتی، و نیز بی‌اعتنایی به مهارت‌های اجتماعی و نقش‌های آینده دختر در اجتماع.
نقش پدر و مادر در تربیت دختران
در تربیت دختران، هر دو والد نقش کلیدی دارند؛ با این حال، نقش پدر از جهاتی تأثیرگذارتر است. پدر علاوه بر آموزش اصول تربیتی، می‌تواند خلأ عاطفی دختر را در تعامل با جنس مخالف پر کند و به شناخت بهتر او از مردان و تعامل سالم‌تر کمک کند. البته در بسیاری از فرهنگ‌ها، نقش مادر به دلیل ارتباط بیشتر به ویژه تا سن هفت سالگی، در تربیت فرزندان پررنگ‌تر دیده می‌شود.
آثار منفی بی‌توجهی والدین به نیازهای روانی دختران
عدم توجه کافی به نیازهای روانی دختران می‌تواند موجب بروز مشکلات عاطفی و اجتماعی شود. در چنین شرایطی، مهم ترین آسیب، کمبود دریافت محبت و توجه و احترام است و به همین دلیل ممکن است دختران به فضای مجازی یا دوستانی که تحت تأثیر این فضا هستند، پناه ببرند و نیازهای خود را از طریق روابط ناسالم برطرف کنند. برای مصون ماندن از چنین آسیبی، می بایست ارتباط عاطفی دختر با والدین حفظ شود. از همین رو والدین باید در سنین مختلف به نقش‌های متناسب با رشد فرزندان که در روایت نیز به آن تأکید شده، توجه کنند:
- زیر ۶ سال: ایجاد احساس سیادت و محبت.
- ۷ تا ۱۴ سال: آموزش اطاعت‌پذیری و مسئولیت‌پذیری.
- ۱۴ تا ۲۰ سال: فراهم‌سازی زمینه مشورت و مسئولیت‌پذیری.
اگر این سه مرحله تا حد ممکن به سلامت طی شود، شاهد فرزندانی سالم و صالح در جامعه خواهیم بود.
***
